۱. عسل چگونه به درمان مشکلات کبد کمک می‌کند؟
۲. آیا واقعا عسل برای کبد چرب مفید است؟
۳. چه نوع عسل یا عسل هایی برای مشکلات کبد بخصوص بیماری کبد چرب مفید است؟
۴. طب سنتی در مورد استفاده از عسل برای کبد چه می‌گوید؟
اما پیش از اینکه به پاسخ پرسش‌های بالا بپردازیم شاید بد نباشد که به صورت خلاصه با سازوکار کبد و نحوه ایجاد مشکلات کبدی نظیر کبد چرب آشنا شویم تا بهتر بتوانیم از عسل برای درمان آنها بهره ببریم.
کبد چگونه کار می‌کند و مشکلات کبدی چطور ایجاد می‌شود
اگر چه کبد کار‌های متعددی در بدن انجام می‌دهد اما به طور خلاصه وظایف کبد شامل تصفیه خون، ذخیره سازی، تولید صفرا و تبدیل مواد است.
به طور کلی موادی که از طریق روده جذب می‌شوند از طریق سیاهرگ‌ها وارد کبد می‌شوند. این مواد عبارتند‌از کربوهیدارت‌ها (قند‌ها)، چربی ها، سموم و انواع مواد مغذی دیگر
- یکی از وظایف اصلی کبد تصفیه خون است. به این معنا که ما هر روز به وسیله قرص‌ها و مواد مصنوعی مانند انواع نوشیدنی‌ها و فست فود‌هایی که مصرف می‌کنیم سمومی وارد بدنمان می‌کنیم که وظیفه کبد این است که این سموم را از بدن دفع کند.
- همچنین کبد وظیفه ذخیره سازی را نیز به عهده دارد به این معنا که کربوهیدارت‌های اضافی را به صورت گلیکوژن در خود ذخیره می‌کند تا هر زمان که بدن به آن احتیاج داشت آن را انتقال دهد. به همین دلیل است که کبد نقش اساسی در تنظیم قند خون بدن دارد. همچنین کبد چربی های اضافی را در خود نگه می‌دارد تا در زمان نیاز آن را مصرف کند.
[مطلب مرتبط: آیا افراد دیابتی می‌توانند عسل مصرف کنند؟]
- از دیگر وظایف کبد تولید صفرا و جمع آوری آن در کیسه صفرا است که به هضم و جذب مواد در روده و معده کمک می‌کند.
مشکلات کبدی و کبد چرب چطور به وجود می‌آیند
به طور خلاصه کبد زمانی دچار مشکل می‌شود که عملکرد آن مختل شود. این اتفاق یا جنبه ارثی دارد و یا به این علت است که مواد سمی و چربی‌هایی که وارد کبد شده‌اند بیش از توان عملکردی کبد هستند و به همین دلیل فرد دچار ناراحتی های کبدی از جمله کبد چرب می‌شود که در صورت رسیدگی نکردن به آن به فیبروز و سیروز ختم می‌شود.
همانطور که می‌بینید مراحل اولیه کبد چرب قابل بازگشت است و می‌توان با رعایت غذایی و استفاده از برخی مواد عملکرد کبد را به شکل اولیه رساند. منظور ما از استفاده از عسل برای کبد چرب نیز در همین مراحل اولیه است که هنوز وضعیت کبد رو به وخامت نگذاشته است.
اگر می‌خواید به طور مفصل در مورد نحوه کار و عملکرد کبد بدانید می‌توانید مطلب وظایف، جایگاه و ساختمان کبد را مطالعه کنید.
عسل چگونه می‌تواند به بهبود مشکلات کبدی کمک کند
بسیاری عقیده دارند که عسل نه تنها باعث بهبود مشکلات کبدی نمی‌شود بلکه خود عامل کبد چرب است. اما تحقیقات نشان می‌دهد که آنزیم های موجود در عسل و همچنین ویتامین های موجود در عسل در کنار فلاونوئید‌های موجود در آن می‌تواند به بهبود کبد کمک کند.
به طور کلی عسل طبیعی به سه روش می‌تواند به مشکلات کبدی کمک کند.
۱. اثرات آنتی اکسیدانی عسل
عسل با داشتن منابع غنی از آنتی اکسیدان‌ها مثل (پلی فنول‌ها، فلاونوئید‌ها، ویتامین C و منوفنولیک‌ها) می‌تواند از کبد در برابر استرس‌ها اکسیداتیو و آسیب‌هایی که به سلول‌های کبدی وارد می‌کند محافظت کند.
به عنوان مثال صفرا یک مایع گوارشی است که در کبد ساخته می‌شود و از مجاری صفراوی مخصوصی که در بدن وجود دارد در کیسه صفرا جمع می‌شود. این ماده به انسان در هضم غذا کمک می‌کند. یکی از مشکلات کبدی زمانی اتفاق می‌افتد که فرد دچار سنگ صفرا شود و یا به وسیله التهاب و تومور این مجاری صفراوی مسدود شود.
مطالعات نشان می‌دهد که مصرف عسل باعث پاکسازی کبد شده و کبد را از بروز چنین مشکلاتی محافظت می‌کند.
همچنین مطالعات نشان می‌دهد که مصرف داروهای ضد دردی مثل پارستامول و استامینوفن در دوزهای بالا می‌تواند باعث آسیب‌های کبدی شود. این در حالی است که خواص آنتی اکسیدانی حاصل از فنولیک و فلاونوئید عسل، کبد را در برابر رادیکال‌های آزاد و آسیب‌های کبدی ناشی از این داروها محافظت می‌کند.
۲. تنظیم سطح قند خون
می‌دانیم که کبد به همراه پانکراس در کنترل قند خون بدن نقش دارند. ذخیره ناکافی گلیکوژن در کبد باعث ترشح هورمون کورتیزول یا همان هورمون استرس می‌شود که این امر در طولانی مدت می‌تواند باعث اختلال در متابولیسم گلوکز، مقاومت به انسولین و کبد چرب شود.
عسل حاوی مقادیر زیادی مواد مغذی، بیوفلاونوئید‌ها و اسیدهای آلی و اسیدآمینه‌هایی مانند پرولین است که در مقایسه با قند‌های تصفیه شده (قند و شکر) به روش دیگری متابولیزه می‌شود (مورد استفاده بدن قرار می‌گیرد) ۷۰ تا ۸۰ درصد از قند‌های عسل را قند‌های ساده مانند گلوکز و فرکتوز تشکیل می‌دهند که به راحتی جذب کبد می‌شوند و به صورت گلیکوژن ذخیره می‌شوند.
مصرف ۱- ۲ قاشق غذاخوری عسل قبل از خواب باعث تغذیه کبد ، تامین انرژی مغز در طول شب می‌شود و کمک به داشتن یک خواب آرام می‌کند.
۳. داشتن باکتری‌های مفید برای بدن
سیستم گوارشی ما میزبان باکتری‌های مفیدی است که برای هضم سالم بسیار مهم هستند. کبدی سالم که تعادل باکتری‌های روده را داشته باشد مقاومت بهتری در برابر آسیب‌ها دارد.
عسل خام منبع بزرگی از باکتری‌های مفید است که حاوی شش گونه باکتری لاکتوباسیل و چهارگونه بفیدوباکتریوم است که می‌تواند سلامت کبد را تقویت کرده و سموم بدن را به طور موثر دفع کند.
آیا عسل در درمان کبد چرب مفید است
به گفته‌ی دکتر ملک زاده کبد چرب (NAFLD) شایع‌ترین بیماری کبدی در ایران و جهان است. بیماری کبد چرب غیر الکلی یک بیماری بالقوه خطرناک، اما قابل پیشگیری است.
همانطور که گفتیم مواد جذب شده در روده از طریق سیاهرگ‌ها وارد کبد می‌شوند که چربی‌ها نیز از جمله‌ی آنها هستند. در نتیجه وجود چربی در کبد امری طبیعی است اما اگر میزان آن بیش از ۵ تا ۱۰ درصد وزن کل کبد باشد فرد به بیماری کبد چرب (کبد چرب غیر الکلی) دچار شده است.
یعنی حالتی که فرد در شکستن چربی‌ها و تبدیل آنها به مواد دیگر دچار مشکل شده است و در نتیجه چربی در کبد رسوب می‌کند. علت اصلی کبد چرب غیر الکلی را می‌توان استعداد ژنتیکی، بی تحرکی، پرخوری و چاقی دانست.
درمان کبد چرب با عسل از نظر طب سنتی
در طب سنتی برای درمان کبد چرب معمولا یک نسخه واحد وجود ندارد و فرد باید موارد متعددی را رعایت کند تا به نتیجه مطلوب برسد.
به عنوان مثال در طب سنتی توصیه می‌شود که مواد گرم و سرد را با هم مصرف نکنید به خصوص از مصرف آب یا نوشابه خنک در بین غذا پرهیز کنید و از مصرف غذاهای چرب و سس‌ها خودداری کنید. همچنین توصیه می‌شود که هر روز زمانی را برای ورزش مثلا پیاده روی اختصاص دهید و تا جای ممکن سعی شود که وعده ناهار حذف شود و به جای آن میوه‌جات و سبزی‌جات را در وعده غذایی خود بگنجانید.
چند شربت عسلی مفید برای کبد چرب
- یکی از مواد بسیار مفید برای کبد چرب که در کتاب قانون بوعلی سینا و همچنین طبق نظر دکتر خیراندیش توصیه می‌شود، استفاده زا سکنجبین عسلی یا سرکه انگبین است. ما پیشتر طرز تهیه و مصرف سکنجبین را در یک مطلب جداگانه توضیح داده‌ایم.
توصیه می‌شود روزی یک لیوان شربت سکنجبین را به آرامی میل کنید ( معمولا شب یک ساعت قبل از خواب) یا یک ساعت بعد از هر وعده‌ی غذایی و این درمان را بین ۴ تا ۶ ماه ادامه دهید.
- همچنین شربت عسل و آبلیمو به صورت ناشتا نیز می‌تواند کمک کننده باشد چرا که هر دوی این مواد در طب سنتی برای درمان کبد چرب توصیه شده است.
- شربت عسل (ترکیب آب ولرم با عسل) نیز هنگام صبح و یا به صورت میان وعده برای کبد چرب مفید است اما نباید در مصرف آن زیاده‌روی شود.
- در کنار این مواد می‌توانید از شربت خاکشیربا عسل که در آن خاکشیر در آب جوشانده شده باشد و بعد از کمی خنک شدن عسل به آن اضافه شده نیز استفاده کنید.
چه عسل یا عسل‌هایی برای بیماری های کبد مفید است
به طور کلی تمامی عسل‌ها اگر به صورت خام و تصفیه نشده باشند می‌تواند به بهبود ناراحتی‌های کبد کمک کند اما از آنجایی که علت مفید بودن عسل برای کبد خاصیت آنتی اکسیدانی و وجود فلاونوئید‌ها و پلی‌فنول‌هاست معمولا توصیه می‌شود که از عسل‌هایی استفاده شود که رنگ تیره تری دارند.
تحقیقات نشان می‌دهد که عسل‌های که رنگ تیره‌تری دارند از نظر مواد معدنی و میزان خواص آنتی اکسیدانی غنی‌تر هستند.
در نتیجه یکی از بهترین عسل‌هایی که برای کبد توصیه می‌شود عسل آویشن است چرا که علاوه بر خواص آنتی اکسیدانی بالایی که دارد، خود آویشن هم یکی از گیاهان موثر در بهبود بیماری‌های کبدی است. در کنار آن عسل‌های مثل عسل سیاه‌دانه و عسل کُنار نیز توصیه می‌شود.